باورهای نادرست درباره مرگ مغزی؛ مانعی بزرگ بر سر اهدای عضو
رئیس واحد فراهم‌آوری و نسوج پیوندی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی می‌گوید پیشرفت چشمگیر در اهدای عضو در یک دهه‌های گذشته مقابل مانع اجتماعیِ بزرگِ «باورهای نادرست درباره مرگ مغزی» قرار گرفته است؛ مانعی که با آگاهی‌رسانی هدفمند و توانمندسازی تیم‌های پیوند می‌توان آن را کاهش داد و جان‌های بیشتری را نجات داد.
کارنامه‌ای قابل‌افتخار اما قابل‌بهبود
از آغاز فعالیت این واحد در سال ۱۳۸۳ تاکنون بیش از ۶۷۰۰ عضو پیوندی به بیماران نیازمند تحویل شده است؛ دستاوردی که برای صدها خانواده امیدبخش بوده است. در سال گذشته نیز، از میان بیماران با کاهش سطح هوشیاری، حدود ۲۵۰ مورد مرگ مغزی شناسایی و اعضای بسیاری از آنان به پیوند رسیده است. این آمار نشان‌دهنده ظرفیت فنی و عملیاتی بالای تیم‌های پزشکی است ولی فاصله میان ظرفیت فنی و پذیرش اجتماعی هنوز باقی است.
ریشه‌های اصلیِ تردید عمومی
باورهای نادرست که غالباً بر پایه اطلاعات ناقص، خرافه یا سلب اعتماد از نظام درمان شکل می‌گیرند، چند محور اصلی دارند:
- ابهام درباره مفهوم مرگ مغزی و تفاوت آن با کما؛
- نگرانی درباره سلامت جسمیِ اهداکننده و احترام به پیکر؛
- عدم اطمینان از شفافیت فرآیند و حفظ اطلاعات خانوادگی. این برداشت‌های نادرست، خانواده‌ها را در تصمیم‌گیری درباره اهدای عضو تردید می‌اندازد و زمان طلاییِ تصمیم‌گیری را از دست می‌دهد.
چه کرده‌اند و چه باید کرد
واحد فراهم‌آوری علاوه بر عملیات بالینی، در حوزه‌های آموزش، پژوهش، فرهنگ‌سازی و فناوری فعال است. ایجاد ساختار سازمانی پایدار، تدوین پروتکل‌های استاندارد و آموزش هماهنگ‌کنندگان، سرعت و دقت فرایند شناسایی و برداشت را افزایش داده است. برای کاهش موانع اجتماعی پیشنهادهای اجرایی روشن‌اند:
- گسترش برنامه‌های اطلاع‌رسانی عمومی و آموزش رسانه‌ای برای تفکیک مرگ مغزی از کما و تشریح مراحل قانونی و اخلاقیِ اهدای عضو؛
- تضمین شفافیت عملیاتی با انتشار گزارش‌های دوره‌ای، حفظ محرمانگی اطلاعات و مشارکت نمایندگان جامعه در نظارت بر فرایندها.
هدف‌گذاری و چشم‌انداز
امروز شاخص اهدای عضو در دانشگاه شهید بهشتی حدود ۲۰ اهداکننده به ازای هر یک میلیون نفر است و هدف‌گذاری نزدیک‌مدت، رسیدن به ۲۵ اهداکننده در همین نسبت است. دستیابی به این هدف نه‌تنها نیازمند توان فنی و تسهیل پروتکل‌هاست، بلکه به پذیرش اجتماعی، اعتماد عمومی و کار مداوم برای رفع سوءبرداشت‌ها وابسته است.
پایان پیام: افزایش آگاهی و شفاف‌سازی تصمیم‌های اخلاقی و پزشکی درباره مرگ مغزی، همدلی اجتماعی را تقویت می‌کند و مسیر را برای نجات جان‌های بیشتر هموار می‌سازد.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتاکریمی
About the Author
