در طب ایرانی، قلب به‌عنوان یکی از ارکان اصلی حیات شناخته می‌شود و حفظ سلامت آن نقش کلیدی در افزایش طول عمر و ارتقای کیفیت زندگی دارد. دکتر زهره غلامی، رئیس گروه معاونت توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت، با تأکید بر اهمیت مراقبت از قلب، راهکارهایی را بر اساس اصول شش‌گانه سبک زندگی سالم در طب ایرانی ارائه کرده است که می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های قلبی و تقویت عملکرد قلب مؤثر باشد.
اصول شش‌گانه سبک زندگی سالم در طب ایرانی
در مکتب طب ایرانی، سلامت قلب وابسته به رعایت شش اصل بنیادین است:
- تغذیه متعادل و متناسب با مزاج
- فعالیت بدنی منظم و متناسب با توان جسمی
- آرامش روان و دوری از اضطراب
- خواب کافی و منظم
- تهویه مناسب محل زندگی
- پرهیز از عوامل آسیب‌زا
این اصول نه‌تنها از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کنند، بلکه به تقویت قوای قلب و بهبود عملکرد آن نیز کمک می‌کنند.
نقش ورزش در تقویت قلب
ورزش روزانه و منظم یکی از مهم‌ترین عوامل تقویت قلب در طب ایرانی است. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی در هوای پاک، دوچرخه‌سواری و شنا باعث بهبود گردش خون و افزایش حرارت غریزی بدن می‌شوند. البته ورزش باید ملایم، تدریجی و متناسب با شرایط جسمی فرد باشد. افراد دارای سابقه بیماری‌های قلبی باید پیش از شروع هر نوع فعالیت بدنی با پزشک مشورت کنند.
اهمیت خواب در سلامت قلب
خواب شبانه بین ۶ تا ۸ ساعت، به‌ویژه پیش از نیمه‌شب، با ریتم طبیعی بدن هماهنگ بوده و نقش مهمی در بازسازی قوای قلب دارد. کم‌خوابی یا بی‌خوابی مکرر می‌تواند منجر به افزایش فشار خون، تضعیف عضله قلب و اختلال در عملکرد گردش خون شود.
تغذیه مناسب برای تقویت قلب
در طب ایرانی، قلب دارای مزاج گرم و تر است و برای تقویت آن باید از خوراکی‌های لطیف و خون‌ساز استفاده کرد. برخی از مواد غذایی مفید برای قلب عبارت‌اند از:
- زرده تخم‌مرغ عسلی، گوشت گوسفند و کبک
- میوه‌هایی مانند سیب، بِه، پرتقال
- مغزها مانند بادام، پسته، کشمش و مویز
- گیاهان دارویی مانند گل‌سرخ، هل، زعفران، بادرنجبویه و گاوزبان
از خوراکی‌های ویژه‌ای که در طب ایرانی برای تقویت قلب توصیه شده‌اند می‌توان به فالوده سیب (ترکیب سیب رنده‌شده، گلاب، عسل و زعفران)، شربت جلاب، حریره بادام، مربای به با عسل، سکنجبین و شربت طبیعی انار اشاره کرد. این خوراکی‌ها باید با توجه به مزاج فرد و تحت نظر متخصص طب ایرانی مصرف شوند.
دمنوش‌ها و رایحه‌های آرام‌بخش
دمنوش‌هایی مانند بادرنجبویه، زرشک، گل گاوزبان با سنبل‌الطیب، به‌لیمو، بهارنارنج و زعفران، همگی خواص آرام‌بخش و تقویت‌کننده قلب دارند. همچنین استنشاق رایحه‌های خوش مانند گلاب، نعنا، گل‌سرخ، سیب، دارچین و زعفران می‌تواند به آرامش روان و نشاط قلبی کمک کند.
سبک زندگی مثبت و نقش روان در سلامت قلب
امیدواری، دوری از یأس، هم‌نشینی با افراد خوش‌اخلاق، گشت‌وگذار در طبیعت، شنیدن موسیقی‌های ملایم، عبادت و توجه قلبی به یاد خدا از جمله عوامل مؤثر در تقویت قلب و حفظ سلامت روان هستند. طب ایرانی بر این باور است که سلامت قلب حاصل مجموعه‌ای از انتخاب‌های درست در تغذیه، تحرک، آرامش روان و رعایت اصول تندرستی است.
پایبندی به این اصول نه‌تنها در پیشگیری از بیماری‌های قلبی مؤثر است، بلکه کیفیت زندگی را به‌طور چشمگیری ارتقا می‌دهد و فرد را در مسیر سلامت پایدار قرار می‌دهد.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
