n00020284 b
در حالی که جهان با چالش‌های بی‌شمار بهداشتی دست و پنجه نرم می‌کند، یکی از جدی‌ترین تهدیدهای خاموش، مقاومت آنتی‌بیوتیکی است که اکنون به مرحله‌ای هشدارآمیز رسیده است. یک متخصص برجسته بیماری‌های عفونی با اشاره به بی‌اثر شدن تدریجی بسیاری از درمان‌ها، زنگ خطر را برای سلامت عمومی و نظام درمانی کشور به صدا درآورد. این پدیده نه تنها به معنی شکست درمانی عفونت‌های رایج است، بلکه می‌تواند جراحی‌های ساده و درمان‌های پیچیده‌ای چون شیمی‌درمانی را نیز با خطرات مرگبار مواجه سازد.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی: بحرانی جهانی با ابعاد ملی
دکتر فرشاد دیوسالار، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، مقاومت آنتی‌بیوتیکی را یکی از معضلات قرن حاضر توصیف می‌کند. وی با تأکید بر اینکه "امروز با دشمنی روبه‌رو هستیم که سلاح‌های ما علیه آن دیگر کارایی ندارد"، وضعیت کنونی را بسیار وخیم می‌داند. آمار جهانی سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها مستقیماً عامل مرگ ۱.۲۷ میلیون نفر و به صورت غیرمستقیم، عامل بیش از ۵ میلیون مرگ در سراسر جهان بوده است. این ارقام به وضوح ابعاد فاجعه‌بار این بحران را نشان می‌دهند.
در ایران، این بحران با پدیده‌ای نگران‌کننده تشدید شده است: مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها در بیش از ۸۶ درصد موارد مشاهده می‌شود. این فرهنگ نادرست نقش کلیدی در توسعه و گسترش سویه‌های باکتریایی مقاوم ایفا کرده و ذخیره آنتی‌بیوتیک‌های مؤثر را به سرعت تهی ساخته است.
وضعیت هشدارآمیز مقاومت دارویی در مراکز درمانی
ابعاد این چالش در بیمارستان‌ها، به‌ویژه در بخش‌های مراقبت‌های ویژه (ICU)، به مراتب جدی‌تر است. دکتر دیوسالار با ابراز نگرانی شدید توضیح می‌دهد: "متأسفانه در برخی ICUها با میکروب‌هایی مواجهیم که به تمام آنتی‌بیوتیک‌های موجود مقاوم شده‌اند و این یعنی بیمار بدون سلاح درمانی رها می‌شود." این وضعیت به این معناست که حتی ساده‌ترین عفونت‌ها در بیماران بستری می‌توانند به بیماری‌های کشنده تبدیل شوند، چرا که هیچ دارویی برای مقابله با عامل بیماری‌زا وجود ندارد. این شرایط نه تنها طول مدت بستری بیماران را افزایش می‌دهد، بلکه هزینه‌های درمانی را نیز به شدت بالا می‌برد و بار سنگینی بر دوش نظام سلامت و خانواده‌ها تحمیل می‌کند.
راهکارهای جامع برای مهار مقاومت آنتی‌بیوتیکی
مقابله با بحران مقاومت آنتی‌بیوتیکی نیازمند تلاشی مشترک و چندوجهی از سوی مردم، پزشکان و تمام کارکنان حوزه سلامت است. دکتر دیوسالار بر اهمیت راهکارهای زیر تاکید می‌کند:
پرهیز از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک: به ویژه برای بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی که آنتی‌بیوتیک‌ها هیچ تاثیری بر آن‌ها ندارند و تنها به گسترش مقاومت دارویی کمک می‌کنند.
تجویز مسئولانه آنتی‌بیوتیک توسط پزشکان: شامل انتخاب صحیح دارو، دوز مناسب، و بازبینی مداوم اثربخشی درمان بر اساس پروتکل‌های به‌روز.
رعایت دقیق بهداشت دست: توسط تمامی پرسنل بیمارستانی و عموم مردم برای جلوگیری از انتشار میکروب‌ها و عفونت‌های بیمارستانی.
اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف آنتی‌بیوتیک (آنتی‌بیوتیک استوارت‌شیپ): این برنامه‌ها با هدف بهینه‌سازی و نظارت بر تجویز و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در مراکز درمانی طراحی شده‌اند تا از مصرف بی‌رویه و نادرست جلوگیری شود.
آموزش عمومی گسترده: برای افزایش آگاهی جامعه در مورد خطرات مقاومت دارویی و ترویج استفاده صحیح از آنتی‌بیوتیک‌ها، از جمله تکمیل دوره درمان و عدم به اشتراک‌گذاری داروها.
آینده‌ای در خطر: پیامدهای عدم اقدام در برابر مقاومت دارویی
سازمان بهداشت جهانی (WHO) نیز با شعار امسال خود، بر فوریت این مسئله تاکید کرده است: "اگر امروز اقدامی نکنیم، در آینده ممکن است هیچ دارویی برای درمان عفونت‌های ساده نداشته باشیم." این هشدار نه تنها درباره عفونت‌های پیچیده، بلکه حتی در مورد بریدگی‌های کوچک، گلودرد، و عفونت‌های ادراری که امروزه به راحتی درمان می‌شوند، صدق می‌کند. تصور کنید روزی فرا رسد که انجام یک جراحی روتین یا حتی یک زایمان ساده، به دلیل عدم وجود آنتی‌بیوتیک مؤثر برای پیشگیری از عفونت، با خطرات مرگبار همراه باشد. این فاجعه‌ای است که مقاومت دارویی می‌تواند به ارمغان آورد. دکتر دیوسالار یادآور می‌شود که "روزی ممکن است یکی از عزیزان ما قربانی میکروبی شود که به همه آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم است." این جمله عمق فاجعه احتمالی را به تصویر می‌کشد و نیاز به اقدام فوری را برجسته می‌سازد.
با افزایش آگاهی عمومی، همکاری بین بخشی و مدیریت صحیح مصرف دارو، می‌توان امید داشت که آینده‌ای ایمن‌تر و پایدارتر برای سلامت جامعه رقم زد. مقابله با مقاومت آنتی‌بیوتیکی وظیفه‌ای همگانی است که تعلل در آن، می‌تواند بهای سنگینی برای بشریت داشته باشد.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
مطالب مرتبط
- پویش ملی تغذیه سالم با تمرکز بر نان سالم، آگاهی عمومی را برای ارتقای سلامت جامعه افزایش می‌دهد
- مطالعه جدید: تمرینات ورزشی خانگی درد آرتروز زانو را به شکل موثری تسکین می‌دهند
- فوق‌تخصص ریه هشدار داد: بیماری انسدادی مزمن ریه چهارمین عامل مرگ‌ومیر در جهان است
- مطالعه جدید: تمرینات ورزشی خانگی درد آرتروز زانو را به شکل موثری تسکین می‌دهند
About the Author
