ویتیلیگو یا «پیسی»، نتیجه نابودی سلول‌های ملانین‌ساز پوست است که به‌صورت لکه‌های سفید مشخص در نواحی مختلف بدن ظاهر می‌شود. اگرچه علت دقیق آن هنوز در هاله‌ای از ابهام است، استرس مزمن و تابش شدید نور خورشید دو عاملی هستند که نقش مهمی در تشدید این بیماری دارند.
ویتیلیگو با ضایعاتی در پوست، مو و گاهی مخاط‌ها (لب، دهان، مژه و…) خود را نشان می‌دهد و حدود یک درصد از جمعیت دنیا را مبتلا می‌کند. این وضعیت غیرمسری می‌تواند بار روانی سنگینی به ویژه در نوجوانان ایجاد کند؛ بنابراین پرداختن به جنبه‌های عاطفی و اجتماعی کنترل بیماری، به اندازه درمان‌های دارویی اهمیت دارد.
مکانیسم‌های ناپیدای ویتیلیگو
علت‌ساز اصلی، فعالیت سیستم ایمنی است که به اشتباه سلول‌های تولیدکننده رنگدانه را هدف قرار می‌دهد. علاوه بر آن، تولید ترکیبات سمی از مسیرهای اکسیداتیو و دخالت «مِدیِیتور»های عصبی در برخی بیماران مطرح شده است. ژنتیک در حدود ۲۰ درصد موارد نقش دارد و در اکثر مبتلایان هیچ سابقه خانوادگی دیده نمی‌شود.
گام‌های درمان و مراقبت
هرچند درمان قطعی وجود ندارد، اما با شروع زودهنگام و ترکیب روش‌های زیر می‌توان روند پیشرفت را کند و کیفیت زندگی را بهبود بخشید:
- درمان‌های موضعی (کرم‌های کورتونی و مشتقات ویتامین D) و سیستماتیک (ویتامین D خوراکی، آنتی‌اکسیدان‌ها مثل جینکو بیلوبا)
- نوردرمانی (فتوتراپی)، لیزر درمانی و در موارد پیشرفته، میکرونیدلینگ رنگدانه و پیوند پوست
فراتر از دارو؛ حمایت عاطفی و محافظت از پوست
بیماران پیسی علاوه بر مراقبت‌های پزشکی، نیازمند پشتیبانی روانشناختی و آموزش مهارت‌های مقابله با استرس هستند. همچنین برای پیشگیری از بزرگ‌تر شدن لکه‌ها باید از کرم‌های ضدآفتاب با SPF بالا و پوشش‌های حفاظتی (کلاه، لباس آستین‌بلند) استفاده کنند.
- پیوستن به گروه‌های حمایت بیماران و مشاوره روانشناسی، مؤثر در کاهش اضطراب و افسردگی
- بهره‌گیری از تکنیک‌های آرایشی طبی (کرم پوشاننده و میکروپیگمنتیشن) برای ارتقای اعتماد به نفس
با وجود پاره‌ای خرافات درباره تغذیه یا طب سنتی، نقش اصلاح سبک زندگی—از جمله استفاده منظم از آنتی‌اکسیدان‌ها (ویتامین‌های A، C و E) و کنترل استرس—در روند کنترل بیماری تأیید شده است. امیدهای تازه‌ای همچون داروهای بیولوژیک و مطالعات بر روی مهارکننده‌های JAK، نویدبخش افقی روشن برای مبتلایان «پیسی» است. مهم‌ترین توصیه این است که به‌محض مشاهده لکه‌های سفید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید و درمان را در قالب یک برنامه چندوجهی آغاز نمایید.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
