5663855
نایبرئیس انجمن تغذیه ایران با ابراز نگرانی عمیق نسبت به شیوع گسترده پدیده کمتحرکی در تهران، اعلام کرد که نزدیک به ۶۰ درصد از جمعیت پایتخت، از فعالیت بدنی ناکافی رنج میبرند. این وضعیت، بحرانی خاموش تلقی میشود که عواقب جبرانناپذیری بر سلامت عمومی، اقتصاد و بهرهوری نیروی کار خواهد داشت. دکتر حسن قمی، ضمن تشریح ابعاد این چالش، بر ضرورت تغییر اساسی نگاه جامعه به ورزش تأکید کرد و آن را از یک "کالای لوکس" به یک نیاز اولیه و حیاتی بدل دانست.
[محل قرارگیری تصویر: ]
ابعاد پنهان بحران کمتحرکی در تهران و پیامدهای آن
آمار نگرانکننده ۶۰ درصدی کمتحرکی در تهران، بیش از نیمی از ساکنان این کلانشهر را در معرض خطر ابتلا به بیماریهای غیرواگیر (NCDs) قرار داده است. این بیماریها شامل دیابت، بیماریهای قلبیعروقی، چاقی، افسردگی و پوکی استخوان میشوند که نه تنها کیفیت زندگی افراد را به شدت کاهش میدهند، بلکه بار سنگینی بر دوش نظام سلامت و اقتصاد کشور تحمیل میکنند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) هشدار میدهد که بیماریهای غیرواگیر، عامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان هستند و کمتحرکی یکی از چهار عامل خطر اصلی برای آنها محسوب میشود. این معضل در ایران نیز روندی صعودی داشته و شیوع آن در شهرهای بزرگ، نگرانیها را دوچندان کرده است. کاهش بهرهوری نیروی کار در سنین فعال اقتصادی نیز، یکی دیگر از تبعات مستقیم این معضل است که میتواند رشد و توسعه جامعه را تحتالشعاع قرار دهد.
ریشههای عمیق بحران کمتحرکی: از شهرسازی تا سبک زندگی دیجیتال
بررسی دلایل گسترش کمتحرکی نیازمند نگاهی چندوجهی است. دکتر قمی به ریشههای متعددی اشاره میکند که از ساختارهای شهری آغاز شده و به تغییرات بنیادین در سبک زندگی روزمره ختم میشود:
زیرساختهای شهری ناکافی: تهران به عنوان یک شهر عمدتاً خودرومحور، فاقد زیرساختهای ایمن و جذاب برای پیادهروی و دوچرخهسواری است. این امر، امکان فعالیت بدنی طبیعی را از شهروندان سلب میکند.
آلودگی هوا و کمبود فضاهای ورزشی: آلودگی هوای فزاینده در فصول مختلف، مانع بزرگی برای فعالیتهای ورزشی در فضاهای باز است. در کنار آن، کمبود فضاهای ورزشی محلی، ارزان و در دسترس، به ویژه در مناطق پرجمعیت، مشکلی جدی محسوب میشود.
موانع اقتصادی و فرهنگی: هزینههای بالای باشگاههای ورزشی برای بسیاری از خانوادهها، ورزش را به یک فعالیت لوکس و غیرضروری تبدیل کرده است. این باور غلط که ورزش تنها برای افراد متمول و دارای وقت اضافه است، باید از بین برود.
عصر دیجیتال و مشاغل پشتمیزنشین: گسترش مشاغل کمتحرک و پشتمیزنشینی، ساعات کاری طولانی و نیز استفاده افراطی از تلفنهای همراه و شبکههای اجتماعی، به جای فعالیتهای فیزیکی و بازیهای گروهی، تحرک را به حداقل رسانده است. این تغییرات، حتی در محیط خانه نیز مشاهده میشود، جایی که بسیاری از فعالیتهای بدنی سنتی جای خود را به سرگرمیهای انفرادی و دیجیتال دادهاند.
کودکان در کانون خطر کمتحرکی: آیندهای در معرض تهدید
نگرانیها درباره نسل آینده نیز جدی است. استفاده زودهنگام و بیرویه کودکان از موبایل و تبلت، نه تنها به شدت کمتحرکی را در آنها افزایش داده، بلکه منجر به ناهنجاریهای اسکلتی-عضلانی مانند قوز گردن شده است. این معضل، علاوه بر کاهش تواناییهای فیزیکی، میتواند بر تمرکز، یادگیری و سلامت روانی کودکان نیز تأثیر منفی بگذارد. جایگزینی بازیهای بومی، محلی و فعال که بخش جداییناپذیری از فرهنگ ایرانی بودهاند، با سرگرمیهای دیجیتال و منفعل، زنگ خطری برای سلامت جسمی و روانی نسلهای آتی محسوب میشود و لزوم توجه ویژه به این گروه سنی را بیش از پیش نمایان میسازد.
راهکارهای عبور از بحران کمتحرکی: از تغییر نگرش تا سیاستگذاری فعال
عبور از بحران کمتحرکی نیازمند یک بسیج همگانی و رویکردی جامع است که تمامی نهادهای دولتی، خصوصی، رسانهها، خانوادهها و افراد جامعه را درگیر کند. برخی از راهکارهای کلیدی عبارتند از:
ترویج سواد حرکتی: ارتقاء دانش و آگاهی عمومی درباره اهمیت فعالیت بدنی و تأثیر آن بر سلامت جسمی و روانی از طریق رسانهها و برنامههای آموزشی.
سیاستگذاریهای شهری دوستدار تحرک:
توسعه و بهسازی مسیرهای ایمن پیادهروی و دوچرخهسواری در تمامی مناطق شهری.
افزایش و بهبود دسترسی به فضاهای سبز و پارکهای مجهز به امکانات ورزشی برای تمامی گروههای سنی.
حمایت از ایجاد و توسعه فضاهای ورزشی ارزانقیمت و محلی در محلات مختلف.
نقش رسانهها و فرهنگسازی: رسانهها باید با تولید محتواهای جذاب و آموزشی، ورزش را از یک فعالیت حاشیهای به یک جزء جداییناپذیر از سبک زندگی روزمره تبدیل کنند. ترویج بازیهای بومی و فعال، به ویژه برای کودکان، حیاتی است.
تغییر نگرش در محیط کار و خانه: تشویق به فعالیت بدنی در محیطهای کاری (مانند ایستادن و حرکت در فواصل زمانی منظم) و آموزش روشهای ساده ورزش خانگی، حتی با استفاده از پلتفرمهای دیجیتال، میتواند بسیار مؤثر باشد.
در پایان، امید است با تلاشهای فرهنگی و رسانهای گسترده و همچنین سیاستگذاریهای هوشمندانه، نگاه جامعه به ورزش تغییر کرده و از یک "کالای لوکس" به "ضرورتی انکارناپذیر برای حفظ سلامت فردی و اجتماعی" بدل شود تا بحران کمتحرکی در تهران و سایر شهرهای کشور مهار گردد و جامعهای سالمتر و پویاتر داشته باشیم.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
مطالب مرتبط
- آمار نگرانکننده ضایعات نان در ایران: هر ایرانی سالانه ۱۸ کیلوگرم نان را دور میریزد
- چالش سوختگی در ایران؛ سالانه ۳۰۰ هزار مراجعه به مراکز درمانی و کمبود جدی تختها
- افزایش چشمگیر موارد آنفلوآنزا در کشور، زنگ خطر تکرار بحرانهای سلامت را به صدا درآورد
- ایران و تایلند برای ارتقای استانداردهای نظارتی و کیفیت غذای وارداتی تفاهم کردند
About the Author
