تغذیه با شیر مادر یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در رشد، سلامت و ایمنی نوزادان محسوب می‌شود. با وجود کاهش گرایش برخی مادران به شیردهی در سال‌های اخیر، متخصصان تغذیه و سلامت نوزادان همچنان بر اهمیت این روش تغذیه طبیعی تأکید دارند. دکتر زهرا سهرابی، عضو هیئت علمی گروه تغذیه جامعه دانشگاه علوم پزشکی شیراز، با اشاره به مزایای متعدد شیر مادر، نقش تغذیه صحیح مادر را در افزایش حجم شیر و کیفیت آن حیاتی دانست.
شیر مادر؛ تغذیه‌ای کامل برای نوزاد در شش ماه نخست
شیر مادر به‌ویژه در شش ماه اول تولد، تمام نیازهای تغذیه‌ای نوزاد را تأمین می‌کند. نخستین شیر مادر که به نام «آغوز» شناخته می‌شود، سرشار از مواد ایمنی‌زا، الکترولیت‌های مفید و ترکیبات ضدعفونی‌کننده است که نه‌تنها سلامت نوزاد را تضمین می‌کند، بلکه با ایجاد تماس پوست با پوست، پیوند عاطفی عمیقی میان مادر و فرزند برقرار می‌سازد.
دکتر سهرابی با اشاره به یافته‌های علمی، تأکید کرد که تغذیه با آغوز می‌تواند از بروز کولیک، کاهش وزن و مشکلات گوارشی در نوزاد جلوگیری کند. همچنین نوع پروتئین موجود در شیر مادر، که اغلب از نوع «وی» است، به هضم بهتر و جذب مؤثرتر مواد مغذی مانند آهن کمک کرده و بدن نوزاد را در برابر بیماری‌هایی مانند اسهال و آلرژی مقاوم می‌سازد.
تغذیه مادر؛ عامل تعیین‌کننده در کیفیت و حجم شیر
یکی از نگرانی‌های رایج مادران در دوران شیردهی، کاهش حجم شیر است. دکتر سهرابی در این زمینه توصیه کرد: مصرف کافی مایعات، لبنیات، منابع پروتئینی (مانند گوشت، مرغ، ماهی، عدس و ماش) و مغزها به‌ویژه بادام، می‌تواند به افزایش شیر مادر کمک کند. همچنین تغذیه متعادل و متنوع، تأثیر مستقیمی بر کیفیت شیر دارد.
وی هشدار داد که مصرف برخی مواد غذایی مانند سیر و پیاز ممکن است بوی شیر را تغییر داده و مواد نفاخ نیز می‌توانند موجب بروز کولیک در نوزاد شوند. از سوی دیگر، مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین باید در دوران شیردهی محدود شود، زیرا کافئین از طریق شیر به نوزاد منتقل شده و ممکن است موجب بی‌قراری یا اختلال در خواب او شود.
مراقبت‌های دارویی و توصیه‌های پزشکی در دوران شیردهی
دکتر سهرابی با اشاره به مصرف داروهای خاص در دوران شیردهی، تأکید کرد: داروهای مربوط به بیماری‌های هورمونی مانند تیروئید، داروهای شیمی‌درمانی و سایر داروهای تخصصی باید تحت نظر پزشک مصرف شوند تا از تأثیر منفی بر شیر مادر و سلامت نوزاد جلوگیری شود.
فواید شیردهی برای سلامت مادر
علاوه بر مزایای فراوان برای نوزاد، شیردهی تأثیرات مثبتی بر سلامت مادر نیز دارد. این فرآیند می‌تواند از بروز برخی سرطان‌های هورمونی مانند سرطان پستان و تخمدان پیشگیری کرده و به بازگشت وزن مادر به حالت طبیعی پس از زایمان کمک کند.
توصیه نهایی: تغذیه انحصاری با شیر مادر تا شش ماهگی
با توجه به نقش حیاتی شیر مادر در تقویت سیستم ایمنی نوزاد، متخصصان توصیه می‌کنند که تغذیه انحصاری با شیر مادر حداقل تا پایان شش ماه اول زندگی ادامه یابد. همچنین برای حفظ اثرات ایمنی‌زا، ادامه شیردهی تا سه ماه پس از آن نیز ضروری است.
تغذیه صحیح مادر، نه‌تنها ضامن سلامت نوزاد است، بلکه به بهبود وضعیت جسمی و روانی مادر نیز کمک می‌کند. آگاهی‌بخشی، حمایت‌های اجتماعی و ارائه خدمات مشاوره تغذیه می‌تواند نقش مهمی در افزایش گرایش مادران به شیردهی ایفا کند.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
