بیماری‌های قلبی عروقی، خطرناک اما قابل پیشگیری هستند
بیماری‌های قلبی عروقی همچنان بزرگ‌ترین عامل مرگ‌ومیر در جهان‌اند اما ویژگی بارز آنها این است که بخش اعظم‌شان قابل پیشگیری و کنترل است. تشخیص زودهنگام عوامل خطر، تغییر سبک زندگی و تقویت سیاست‌های جمعی سلامت می‌تواند بار سنگین مرگ، ناتوانی و هزینه‌های درمان را کاهش دهد.
ابعاد هشدارآمیز بیماری‌های قلبی
بیماری‌های قلبی شامل سکته قلبی، سکته مغزی و مرگ ناگهانی قلبی هستند و آترواسکلروز یا تصلب شرایین، هسته پاتوفیزیولوژیک آنهاست. بخش قابل‌توجهی از قربانیان بدون علایم قبلی دچار عواقب شدید می‌شوند؛ بسیاری از مرگ‌ها در ساعت‌های نخست پس از بروز رخداد اتفاق می‌افتد و درصد چشمگیری از بازماندگان هرگز به توان یا کیفیت زندگی پیشین بازنخواهند گشت. پیام روشن این آمار، لزوم پیشگیری زودهنگام و پایدار است.
عوامل خطر مؤثر روی سلامت قلب
- عوامل رفتاری و سبک زندگی: مصرف سیگار، رژیم پرچرب و پرنمک، کمبود میوه و سبزی، کم‌تحرکی، چاقی شکمی.
- عوامل مزمن و زیستی: افزایش LDL کلسترول، فشار خون بالا، دیابت، و سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی.
سیگار به‌تنهایی ریسک سکته قلبی را تا پنج برابر افزایش می‌دهد و اثرات آن بر کلسترول، اسپاسم عروق و تشکیل لخته، سبب تشدید آسیب‌های عروقی می‌شود.
پیشگیری در سطح جامعه و فردی
پیشگیری مؤثر دو محور موازی نیاز دارد: افزایش آگاهی عمومی و ایجاد ساختارهای حمایتی برای تغییر رفتار، و غربالگری و مدیریت هدفمند افراد پرخطر.
- اقدامات کلیدی فردی
- ترک کامل دخانیات، پیروی از رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزی و کم سدیم، کنترل وزن و فعالیت بدنی منظم حداقل ۳۰ دقیقه در روز برای سه تا پنج روز هفته.
- پایش دوره‌ای سلامت شامل اندازه‌گیری فشار خون حداقل هر دو سال و بررسی چربی خون هر پنج سال از سن ۲۰ سالگی به بعد، و پیگیری دقیق دیابت و سایر عوامل مزمن.
- اقدامات کلیدی جمعی
- توسعه برنامه‌های ملی کاهش مصرف نمک و چربی صنعتی، زیرساخت‌های تشویق به فعالیت بدنی در محلات، و گسترش خدمات غربالگری و دسترسی به مشاوره تغذیه و ترک دخانیات.
- سرمایه‌گذاری در آموزش کارکنان سلامت اولیه برای شناسایی و مدیریت ریسک‌های قلبی و فراهم‌سازی سیاست‌های حمایتی مانند مالیات بر محصولات ناسالم و تسهیلات برای برنامه‌های پیشگیرانه.
نکات اجرایی برای پزشکان و نظام سلامت
تشخیص زودهنگام آترواسکلروز و مدیریت عوامل خطر با استفاده از پروتکل‌های مبتنی بر شواهد می‌تواند مرگ و میر و بار بیماری را کاهش دهد. توجه ویژه به گروه‌های جوان و میانسال که آترواسکلروز از دوران کودکی شکل می‌گیرد، بسیار حیاتی است.
نتیجه‌گیری
بیماری‌های قلبی عروقی خطرناک اما قابل پیشگیری‌اند؛ سازوکارهای ساده اما پایدار در سطح فردی و سیاست‌گذاری‌های هدفمند در سطح جامعه ظرفیتی عظیم برای نجات جان‌ها و کاهش هزینه‌های درمان فراهم می‌کنند. انتخاب سبک زندگی پیشگیرانه امروز، سرمایه سلامت فردا است.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتاکریمی
About the Author
