رژیم‌های غذایی بسیار کم‌کالری (VLCD) که مصرف روزانه را به حدود ۸۰۰ کالری یا کمتر محدود می‌کنند، به‌عنوان یکی از روش‌های سریع کاهش وزن شناخته می‌شوند. این نوع رژیم‌ها معمولاً برای افراد با شاخص توده بدنی بالا و نیاز فوری به کاهش وزن، مانند آمادگی قبل از جراحی، تحت نظر پزشک توصیه می‌شوند. با وجود تأثیرگذاری اولیه، این رژیم‌ها می‌توانند خطرات جدی برای سلامت عمومی به همراه داشته باشند.
کاهش وزن سریع با هزینه‌های پنهان
رژیم VLCD اغلب شامل مصرف غذاهای جایگزین، مکمل‌های کم‌کالری یا وعده‌های غذایی کنترل‌شده است. در برخی موارد، افراد می‌توانند بین ۱.۳ تا ۲.۲ کیلوگرم در هفته وزن کم کنند و در طول ۱۲ هفته تا ۲۰ کیلوگرم کاهش وزن داشته باشند. این کاهش وزن می‌تواند به بهبود بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و کلسترول کمک کند. اما در بلندمدت، رژیم‌های متعادل‌تر با فعالیت بدنی منظم، پایدارتر و کم‌خطرتر هستند.
خطرات و عوارض جانبی رژیم‌های بسیار کم‌کالری
اگرچه کاهش وزن سریع ممکن است جذاب به نظر برسد، اما رژیم‌های VLCD می‌توانند سلامت بدن را به‌طور جدی تهدید کنند:
- سنگ کیسه صفرا: کاهش سریع وزن و مصرف کم چربی می‌تواند تخلیه صفرا را مختل کرده و خطر تشکیل سنگ را افزایش دهد.
- کمبود مواد مغذی: محدودیت شدید کالری ممکن است مانع دریافت کافی ویتامین‌ها، مواد معدنی و عناصر ضروری شود.
- کاهش توده عضلانی: در صورت عدم مصرف پروتئین کافی یا نبود فعالیت بدنی، بدن به جای چربی، عضله را از دست می‌دهد.
- تأثیرات قلبی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که رژیم‌های VLCD ممکن است به‌طور موقت باعث افزایش چربی در عضله قلب و اختلال در عملکرد آن شوند.
- عوارض عمومی: خستگی، سردرد، سرگیجه، یبوست، ریزش مو و حساسیت به سرما از جمله مشکلات رایج در این رژیم‌ها هستند.
- بازگشت وزن: بدون تغییر سبک زندگی و تثبیت عادات غذایی سالم، احتمال بازگشت وزن پس از پایان رژیم بسیار بالا است.
- عوارض پزشکی خاص: این رژیم‌ها می‌توانند شرایط پزشکی موجود را تشدید کرده و منجر به کم‌آبی یا اختلالات الکترولیتی شوند.
ضرورت نظارت تخصصی و تغییر سبک زندگی
با توجه به خطرات متعدد، رژیم‌های بسیار کم‌کالری باید تنها تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه معتبر انجام شوند. پس از پایان دوره رژیم، پیروی از یک برنامه غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم برای حفظ وزن جدید و جلوگیری از بازگشت آن ضروری است.
در نهایت، کاهش وزن پایدار و سالم نیازمند صبر، برنامه‌ریزی دقیق و انتخاب‌های آگاهانه است. رژیم‌های سریع ممکن است نتایج کوتاه‌مدت داشته باشند، اما سلامت بلندمدت را نباید فدای سرعت کرد.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
