یک فوق تخصص جراحی مغز و اعصاب کودکان، گلیوبلاستوما را یکی از دشوارترین و چالش‌برانگیزترین انواع سرطان مغز معرفی کرد؛ توموری بدخیم و مهاجم که به‌ویژه در بزرگسالان دیده می‌شود و در موارد نادر، کودکان را نیز درگیر می‌کند.
گلیوبلاستوما چیست و چرا خطرناک است؟
دکتر مرتضی اشرافی، فوق تخصص جراحی مغز و اعصاب کودکان در بیمارستان محک، درباره ماهیت این بیماری توضیح داد: «گلیوبلاستوما یا GBM نوعی تومور سرطانی مغز است که از سلول‌های گلیال منشأ می‌گیرد؛ سلول‌هایی که وظیفه حمایت و تغذیه نورون‌ها را بر عهده دارند.»
وی افزود: «دو ویژگی این تومور آن را به یکی از خطرناک‌ترین انواع سرطان تبدیل کرده است؛ اول، سرعت رشد بسیار بالا و دوم، نفوذ گسترده به بافت‌های سالم مغز. برخلاف بسیاری از تومورها که مرز مشخصی دارند، گلیوبلاستوما مانند ریشه‌های گیاه در مغز پخش می‌شود و همین موضوع جراحی کامل آن را تقریباً غیرممکن می‌سازد.»
علائم هشداردهنده گلیوبلاستوما
اشرافی با اشاره به اینکه این تومور علائم اختصاصی ندارد، گفت: «علائم بسته به محل قرارگیری تومور در مغز متفاوت است، اما برخی نشانه‌های عمومی وجود دارند که باید جدی گرفته شوند، از جمله:
- سردردهای شدید و مداوم، به‌ویژه در ساعات صبح
- شروع ناگهانی تشنج در فردی بدون سابقه قبلی
- تغییرات رفتاری یا شخصیتی مانند پرخاشگری یا بی‌تفاوتی
- اختلالات شناختی، حافظه یا تمرکز
- ضعف یا بی‌حسی در یک سمت بدن
- اختلال در تکلم یا بینایی»
وی تأکید کرد: «بدتر شدن تدریجی این علائم نشانه‌ای جدی است و باید فرد سریعاً به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند.»
مراحل تشخیص گلیوبلاستوما
اشرافی درباره روند تشخیص گفت: «ابتدا معاینه عصبی کامل انجام می‌شود. در صورت مشکوک بودن به ضایعه مغزی، تصویربرداری با MRI و تزریق ماده حاجب انجام می‌شود. گلیوبلاستوما معمولاً به شکل توده‌ای حلقوی با مرکز نکروتیک دیده می‌شود. اما تشخیص قطعی تنها با نمونه‌برداری و بررسی پاتولوژیک امکان‌پذیر است.»
درمان گلیوبلاستوما؛ ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی
وی افزود: «درمان این بیماری نیازمند همکاری چند تخصص است و شامل سه مرحله اصلی است:
- جراحی: هدف، برداشتن حداکثر ممکن از تومور بدون آسیب به عملکردهای حیاتی مغز است.
- پرتودرمانی: پس از جراحی، اشعه به ناحیه تومور و اطراف آن تابانده می‌شود تا سلول‌های باقی‌مانده از بین بروند.
- شیمی‌درمانی: داروی خوراکی تموزولوماید همزمان با پرتودرمانی و سپس به‌صورت دوره‌ای ادامه می‌یابد.»
چشم‌انداز بیماری و امید به آینده
اشرافی با واقع‌گرایی گفت: «گلیوبلاستوما هنوز یکی از سخت‌ترین سرطان‌هاست و در بسیاری از موارد پس از مدتی عود می‌کند. اما هدف درمان، افزایش طول عمر همراه با حفظ کیفیت زندگی است. خوشبختانه تحقیقات در زمینه درمان‌های هدفمند، ژنتیک تومور و تقویت سیستم ایمنی بدن در حال پیشرفت است و امیدهای تازه‌ای برای آینده بیماران ایجاد شده است.»
گلیوبلاستوما در کودکان؛ نادر اما قابل تشخیص
اشرافی در پایان گفت: «اگرچه گلیوبلاستوما در کودکان بسیار نادر است، اما وجود دارد. امروزه با پیشرفت‌های ژنتیکی، بسیاری از تومورهای مغزی کودکان که قبلاً تحت عنوان گلیوبلاستوما شناخته می‌شدند، با نام‌های دقیق‌تری طبقه‌بندی می‌شوند. اصطلاح جدید ‘گلیومای درجه بالای اطفال’ به ما کمک می‌کند تا درمان‌های دقیق‌تری برای هر کودک طراحی کنیم.»
این تغییرات در طبقه‌بندی و شناخت مولکولی تومورها، گامی مهم در مسیر پزشکی دقیق و شخصی‌سازی‌شده برای کودکان مبتلا به سرطان‌های مغزی محسوب می‌شود.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
