با حمایت بنیاد ملی علم ایران (INSF)، پژوهشی نوآورانه در قالب رساله دکتری با هدف بهبود روش انتقال سلول‌های بنیادی به بافت غضروف آسیب‌دیده انجام شد. این طرح که توسط پریسا ترابی رهور، دانش‌آموخته مهندسی شیمی دانشگاه صنعتی شریف و با راهنمایی دکتر محمدجعفر عبدخدایی انجام شده، گامی مهم در حوزه طب بازساختی و درمان بیماری‌های مفصلی به‌شمار می‌آید.
ضرورت پژوهش: چالش بازسازی غضروف مفصلی
ترابی رهور در تشریح ابعاد این پروژه علمی عنوان کرد: به‌دلیل ساختار فاقد عروق و قابلیت تکثیر پایین سلول‌های کندروسیت، بافت غضروف توانایی بسیار محدودی برای بازسازی خودبه‌خود دارد. آسیب‌های ناشی از ضربه یا فرسایش مکرر، اغلب درمان‌نشده باقی مانده و به مرور زمان منجر به آرتروز می‌شوند؛ بیماری پیشرونده‌ای که حدود یک‌سوم افراد بالای ۶۵ سال را درگیر کرده و با تخریب غضروف، التهاب مفصل و تغییر شکل استخوان‌ها همراه است.
راهکار نوین: تلفیق سلول‌درمانی و بسترهای زیستی
این محقق با اشاره به اثربخشی سلول‌درمانی به‌عنوان راهبردی نویدبخش برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده افزود: تاکنون نتایج امیدوارکننده‌ای از درمان بیماری‌های مزمن و مقاوم به‌روش سلول‌درمانی در سطح آزمایشگاهی و بالینی به‌دست آمده است. سلول‌های بنیادی مزانشیمی، با خاصیت ضدالتهابی و توانایی ترمیمی، توجه پژوهشگران بسیاری را به خود جلب کرده‌اند.
در این پروژه، از میکروژل‌های زیست‌تخریب‌پذیر و زیست‌سازگار استفاده شد که محیطی سه‌بعدی مشابه شرایط طبیعی بدن را برای سلول‌ها فراهم می‌کند. این سامانه انتقال، بدون نیاز به جراحی باز، از طریق تزریق در محل ضایعه قابل استفاده است و زمینه‌ای مناسب برای جای‌گذاری سلول‌های بنیادی خود بیمار فراهم می‌سازد.
دستاورد عملی: تولید محصول زیستی قابل تزریق
ترابی رهور با بیان اینکه این تحقیق منجر به تولید نمونه‌ای کاربردی از میکروژل حاوی کنسانتره مغز استخوان بیمار شده است، توضیح داد: این محصول پس از تزریق در ناحیه آسیب‌دیده، با سلول‌های بومی محل تعامل برقرار کرده و از طریق آزادسازی پایدار فاکتورهای زیستی فعال، فرایند بازسازی بافت غضروفی را تقویت می‌کند.
این دستاورد، گامی مؤثر در مسیر توسعه درمان‌های غیرتهاجمی برای بیماری‌های غضروفی محسوب می‌شود و می‌تواند در آینده جایگزینی مناسب برای روش‌های تهاجمی یا محدود فعلی در درمان آرتروز و دیگر اختلالات مفصلی باشد.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
