وقتی سرِ بالش می‌گذارید، میلیاردها میکروارگانیسم در روده و دهان‌تان در حال فعالیت‌اند و فراتر از هضم غذا، می‌توانند ریتم خواب‌تان را نیز تنظیم کنند. یافته‌های تازه نشان می‌دهد تنوع و ترکیب این جامعه میکروبی—میکروبیوم—ارتباط مستقیمی با مدت و کیفیت خواب شما دارد و حتی راهی برای درمان بی‌خوابی یا تنظیم ریتم شبانه‌روزی فراهم می‌کند.
پژوهش‌های اخیر روی نوجوانان و بزرگسالان نشان داد کسانی که تنوع میکروب‌های دستگاه گوارش و دهان‌شان بالاتر است، معمولاً خواب عمیق‌تر و طولانی‌تری دارند. در مقابل، در افراد مبتلا به بی‌خوابی مزمن جمعیت باکتری‌های روده کاهش و نشانه‌های التهاب و اختلال متابولیک (چاقی، دیابت) افزایش می‌یابد. الگوریتم‌های یادگیری ماشین شرکت‌های زیست‌فناوری هم ارتباط بین «جت‌لگ اجتماعی»—اختلاف ساعت خواب بین روزهای کاری و پایان هفته—و تغییرات میکروبیوم روده را تائید کرده‌اند.
میکروب‌ها با تولید متابولیت‌ها و پیام‌رسان‌های شیمیایی می‌توانند ساعت درونی بدن را دستکاری کنند.
- اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیر (SCFA) مثل بوتيرات و پروپیونات که از تخمیر فیبر ناشی می‌شوند، فعالیت سلول‌های عصبی تنظیم‌کننده خواب را تقویت می‌کنند.
- مسیر تبدیل تریپتوفان به سروتونین و ملاتونین؛ باکتری‌های روده این پیش‌سازهای خواب را در دسترسی بدن افزایش می‌دهند.
هم‌زمان اختلال خواب با تغییر در الگوهای غذایی و بالا رفتن استرس اکسیداتیو، میکروبیوم را ضعیف می‌کند و خطر بروز مشکلات جدی مانند آپنه و سندرم متابولیک را بالا می‌برد. برای بهبود ریتم شبانه و تثبیت سلامت میکروبیوم، دو گام ساده مؤثر هستند:
- غنی‌سازی رژیم غذایی از سبزیجات رنگارنگ، حبوبات و غلات کامل برای تغذیه باکتری‌های مفید
- استفاده دوره‌ای از پروبیوتیک‌های حاوی گونه‌های Lactobacillus و Bifidobacterium تحت نظر پزشک
ایجاد توازن میکروبیوم، فراتر از یک تجربه بهداشتی، می‌تواند نقطه شروعی برای رویکردهای نوین درمان بی‌خوابی و «بهداشت خواب» باشد—بدون اتکا به قرص‌های شیمیایی—و دستاوردی که دیر یا زود در دستور کار پزشکان خواب و تغذیه قرار می‌گیرد.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
