شایع‌ترین عامل بیماری‌های ریوی و سرطان ریه
سیگار به‌عنوان شایع‌ترین علت بیماری‌های مزمن ریوی و سرطان ریه شناخته شده است؛ آغاز مصرف در سنین نوجوانی نه تنها شانس ابتلا را افزایش می‌دهد بلکه مدت‌زمان مواجهه بلندمدت با مواد زیان‌آور، شدت آسیب را نیز تشدید می‌کند. پیام اصلی: پیشگیری در نوجوانی یعنی نجات سال‌ها سلامت تنفسی و کاهش مرگ‌ومیر قابل‌پیشگیری.
چگونه سیگار ریه‌ها را تخریب می‌کند
استنشاق دود سیگار موجب التهاب مزمن مجاری تنفسی، از بین رفتن ساختارهای نگهدارنده راه‌های هوایی و افزایش مخاط و تنگی راه‌های خروجی می‌شود؛ فرایندی که در طول سال‌ها به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) منجر و توانایی تنفسی را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، مواد سرطان‌زا در دود سیگار با جهش‌های ژنتیکی در سلول‌های ریه، مسیر سرطان‌زایی را فعال می‌کنند.
پیامدهای جمعی و فردی
علاوه‌بر افزایش بار بیماری و مرگ‌ومیر، شیوع سیگار در جمعیت جوان، فشار بر نظام درمانی، کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های سلامت را در پی دارد. برای فرد مبتلا، کاهش کیفیت زندگی، تنگی نفس مستمر، بستری‌های مکرر و احتمال مرگ زودرس از پیامدهای ملموس است.
چه باید کرد؛ ترکیب سیاست و رفتار فردی
برای کاهش وزن این بحران سلامت عمومی، نیاز به ترکیبی از سیاست‌های عمومی و اقدام‌های فردی است. دو گام کلیدی که هم جامعه و هم خانواده و فرد می‌توانند بردارند عبارت‌اند از:
- سیاست‌های بازدارنده و حمایتی: افزایش قیمت و محدودیت تبلیغات، اعمال قوانین محیط‌های بدون دود، و گسترش برنامه‌های ملی پیشگیری در مدارس و مراکز بهداشت؛
- حمایت از ترک و آموزش: فراهم‌سازی دسترسی به خدمات درمانی ترک دخانیات، مشاوره و درمان‌های جایگزین نیکوتین و اجرای کارگاه‌های آموزشی هدفمند برای نوجوانان و والدین.
نقش آموزش و غربالگری
آموزش مستمر در مدارس و خانواده‌ها درباره خطرات زودهنگام مصرف و ترویج شیوه‌های زندگی سالم می‌تواند جلوی آغاز مصرف را بگیرد. علاوه‌بر این، در گروه‌های پرخطر یا افراد با سابقه مصرف طولانی، غربالگری‌های پزشکی و اقدامات تشخیصی به‌موقع می‌تواند بیماری‌ها را در مراحل قابل‌درمان‌تر شناسایی کند.
جمع‌بندی
سیگار بزرگ‌ترین عامل قابل‌پیشگیری مرگ ناشی از بیماری‌های ریوی و سرطان ریه است. تمرکز بر پیشگیری در نوجوانان، ترکیب سیاست‌گذاری مؤثر با خدمات حمایتی ترک و تقویت برنامه‌های آموزش عمومی، تنها مسیر واقعی برای کاهش بار این بیماری‌ها و حفظ تنفس سالم جامعه است.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
About the Author
