5770162
با افزایش نگرانی‌ها نسبت به تغییر الگوی شیوع ویروس HIV در سالیان اخیر، متخصصان حوزه سلامت بر لزوم آگاهی‌بخشی جامع‌تر به خانواده‌ها و جامعه تأکید می‌کنند. در حالی که در گذشته عمده موارد ابتلا از طریق استفاده مشترک از سوزن در میان مصرف‌کنندگان مواد مخدر ثبت می‌شد، اکنون روابط جنسی محافظت‌نشده به مهم‌ترین مسیر انتقال تبدیل شده و متأسفانه گزارش‌ها حاکی از کاهش چشمگیر سن ابتلا به HIV تا گروه‌های نوجوان است. این دگرگونی در روند شیوع ایدز، اهمیت آموزش‌های علمی، کاهش انگ اجتماعی و تسهیل دسترسی به خدمات مشاوره و درمان را بیش از پیش برجسته ساخته است.
بسیاری از مبتلایان به دلیل ترس از قضاوت یا انکار بیماری، از مراجعه به مراکز درمانی خودداری می‌کنند که این امر خطر انتقال ناخواسته ویروس HIV را افزایش می‌دهد. متخصصان بر این باورند که ایدز، برخلاف بسیاری از بیماری‌های حاد، یک مسیر درمانی طولانی‌مدت دارد و تنها با درمان منظم، حمایت قاطع خانواده و پذیرش اجتماعی می‌توان شرایط زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشید و چرخه انتقال HIV را تحت کنترل درآورد. در همین راستا، مهری نجات، متخصص اعصاب و روان و زوج درمانگر، در گفتگو با رسانه‌ها به تشریح ابعاد مختلف این چالش پرداخته است.
تغییر الگوی انتقال HIV: از اعتیاد تزریقی تا روابط جنسی پرخطر
تحولات اخیر در زمینه شیوع HIV نشان می‌دهد که کانون اصلی انتقال این ویروس دگرگون شده است. در حالی که در دهه‌های گذشته، سهم قابل توجهی از موارد ابتلا به HIV در ایران و جهان، از طریق اعتیاد تزریقی و استفاده مشترک از سوزن‌ها و سرنگ‌های آلوده صورت می‌گرفت، آمارهای جدید نگرانی‌ها را به سمت روابط جنسی محافظت‌نشده سوق داده است. دکتر نجات نیز با تأکید بر این تغییر، اعلام کرده است که در حال حاضر، روابط جنسی پرخطر عامل اصلی انتقال ویروس HIV محسوب می‌شود. این تغییر الگو به همراه کاهش سن ابتلا به HIV، زنگ خطر را برای سلامت عمومی جامعه، به‌ویژه قشر جوان و نوجوان، به صدا درآورده است و نیاز به مداخلات آموزشی و پیشگیرانه را بیش از هر زمان دیگری آشکار می‌سازد.
ماهیت مزمن HIV و اهمیت تشخیص زودهنگام ایدز
بیماری ایدز (HIV) در زمره بیماری‌های مزمن قرار می‌گیرد که این ویژگی اهمیت آگاهی‌بخشی و مدیریت بلندمدت آن را دوچندان می‌کند. دکتر نجات توضیح می‌دهد که ویروس HIV پس از ورود به بدن، ممکن است برای یک یا دو ماه علائم فوری ایجاد نکند و روند بروز نشانه‌های کامل بیماری سال‌ها به طول انجامد. از همین رو، تشخیص زودهنگام و آغاز به موقع درمان HIV از اهمیت حیاتی برخوردار است، زیرا می‌تواند ظهور علائم پیشرفته بیماری را برای مدت طولانی به تعویق انداخته و کیفیت زندگی فرد مبتلا را به شکل چشمگیری بهبود بخشد. نخستین موارد ابتلا به HIV در سطح جهان در قاره آفریقا گزارش شد و در ایران نیز اولین مورد در یک کودک هموفیلی که تزریق خون دریافت کرده بود، شناسایی شد. این بیماری، برخلاف بسیاری از بیماری‌های حاد، به سرعت از بین نمی‌رود و فرد مبتلا برای سالیان متمادی با پیامدهای آن درگیر است.
سایه سنگین انگ اجتماعی: چالش‌های روانی و خانوادگی مبتلایان به ایدز
یکی از بزرگ‌ترین موانع در مسیر کنترل و درمان HIV، انگ و قضاوت‌های اجتماعی است که بر مبتلایان تحمیل می‌شود. دکتر نجات به شدت گرفتن باورهای نادرست و برچسب‌زنی‌های اجتماعی علیه افراد مبتلا در سال‌های اولیه شناسایی بیماری اشاره می‌کند. این وضعیت، بار روانی سنگینی را بر دوش بیماران می‌گذارد که علاوه بر تحمل بیماری، مجبور به تحمل تبعیض و طردشدگی از سوی خانواده و جامعه نیز هستند. مراحل روانی مواجهه با بیماری HIV غالباً شامل موارد زیر است:
انکار: نپذیرفتن نتیجه آزمایش و تصور نادرست بودن آن که منجر به تأخیر در شروع درمان و افزایش خطر انتقال می‌شود.
خشم: بروز خشم نسبت به خود، جامعه و اطرافیان که گاهی به شکل انتقام‌جویی نمود پیدا می‌کند.
ترس، اضطراب و افسردگی: احساس طردشدگی و نگرانی از آینده، روابط عاطفی و تشکیل خانواده.
فشار روانی مبتلایان به HIV به مراتب سنگین‌تر از بیماران بسیاری از بیماری‌های دیگر است؛ برای مثال، بیماران سرطانی اغلب از حمایت خانواده و همدردی جامعه برخوردارند، اما مبتلایان به HIV غالباً با کمبود حمایت مواجه شده و حتی در اطلاع‌رسانی به نزدیکان خود با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند. پزشکان و مشاوران در این میان نقش حیاتی در همراهی بیماران و کمک به آن‌ها برای گذراندن این مراحل روانی دارند.
مسئولیت جامعه در قبال مبتلایان به HIV: از پذیرش تا پیشگیری
مسئولیت کنترل شیوع HIV و حمایت از مبتلایان، بر دوش تمامی ارکان جامعه است. دکتر نجات تأکید می‌کند که مبتلایان بخشی جدایی‌ناپذیر از خانواده و جامعه ما هستند و تنها با احتیاط، آگاهی و پذیرش می‌توان از انتقال بیماری پیشگیری کرد. نبود آگاهی کافی، همچنان یکی از چالش‌های اصلی در مدیریت ایدز است و در صورت عدم ارائه اطلاعات دقیق و علمی، ترس‌ها و باورهای نادرست ادامه خواهد یافت.
برای کاهش شیوع و بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به HIV، اقدامات زیر ضروری است:
آموزش فراگیر و علمی: ارائه اطلاعات دقیق به عموم مردم و خانواده‌ها درباره راه‌های انتقال و پیشگیری از HIV.
کاهش انگ اجتماعی: ترویج پذیرش و حمایت از افراد مبتلا به ایدز در جامعه و خانواده‌ها.
دسترسی آسان به خدمات: فراهم آوردن امکان مشاوره، آزمایش و درمان رایگان و محرمانه.
حمایت روانشناختی: ارائه خدمات مشاوره‌ای برای مبتلایان و خانواده‌هایشان جهت گذراندن مراحل روانی بیماری.
دکتر نجات خاطرنشان می‌کند که درمان منظم، بار ویروسی HIV را به شدت کاهش می‌دهد و در این شرایط، تماس‌های روزمره مانند بغل‌کردن یا در آغوش گرفتن هیچ خطری ندارد. برای انتقال، معمولاً باید شرایط خاصی مانند وجود زخم باز و تماس مستقیم خون با خون ایجاد شود. متخصصان و مراکز مشاوره تخصصی ایدز نقش محوری در ارائه اطلاعات صحیح، کاهش انگ اجتماعی و کمک به آرامش بیماران و خانواده‌های آن‌ها دارند. اطلاع‌رسانی صحیح، نخستین و مهم‌ترین گام در کنترل این معضل بهداشتی و اجتماعی است.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی
مطالب مرتبط
- انتخابات هیئت‌مدیره انجمن مدیریت و اقتصاد دارو، نویدبخش فصل جدیدی در حوزه دارویی کشور شد
- سازمان غذا و دارو برای حمایت از تولید و رفع موانع، فرایند صدور پروانه‌ها را شتاب بخشید
- وزارت بهداشت: موارد ابتلا به آنفلوآنزا در کشور افزایش یافته است؛ گلودرد تیغی خطرناک‌تر از سویه‌های پیشین کرونا نیست
- زنگ خطر جدی به صدا درآمد: سن ابتلا به دیابت نوع ۲ به ۲۰ سال رسید
About the Author
