دو پژوهش جدید ارتباط تنگاتنگی میان **زمان سپری‌شده با نمایشگرهای دیجیتال** و بروز اختلالات **رفتاری و خواب در کودکان** نشان می‌دهند. در این گزارش، به بررسی دقیق این دو مطالعه و یافته‌های مهم آنها می‌پردازیم.
تصویر زیر نشان‌دهنده‌ی تأثیرات منفی استفاده‌ی بیش از حد از صفحه نمایش بر کودکان است:
**مطالعه اول: تأثیر کاهش زمان استفاده از نمایشگرها بر رفتار کودکان**
پژوهشگران دانمارکی به این نتیجه رسیده‌اند که کاهش تنها سه ساعت در هفته از **تماس با نمایشگرهای دیجیتال** می‌تواند به طور چشمگیری رفتار کودکان را بهبود بخشد. این یافته‌ها برای هر والدینی حائز اهمیت است. یک مطالعه‌ی جدید که در مجله‌ی JAMA Network Open منتشر شده است، اثرات مثبت کاهش استفاده از رسانه‌های دیجیتال در اوقات فراغت کودکان و نوجوانان را بر سلامت روان آنها نشان می‌دهد. این تحقیق بر روی 89 خانواده و 181 کودک و نوجوان انجام شده و نشان داده است که کاهش زمان استفاده از نمایشگرها علاوه بر بهبود رفتار، ارتباطات اجتماعی مثبت را تقویت کرده و مشکلات عاطفی را کاهش می‌دهد. یک برنامه‌ی دو هفته‌ای ساده برای کاهش زمان استفاده از نمایشگرها می‌تواند تحولی شگرف در رفتار و سلامت روان کودک شما ایجاد کند.
**اهمیت مدت زمان استفاده از نمایشگرها**
استفاده‌ی بیش از حد از دستگاه‌های دیجیتال همواره با پیامدهای منفی برای سلامت روان کودکان و نوجوانان مرتبط بوده است. اگرچه مطالعات مشاهده‌ای پیشین به این موضوع اشاره داشته‌اند، اما تاکنون شواهد تجربی کافی برای اثبات آن وجود نداشت. مطالعه‌ی اخیر که در جنوب دانمارک صورت گرفته است، به دنبال بررسی تأثیر کوتاه‌مدت کاهش زمان استفاده از نمایشگرها بر سلامت روان کودکان و نوجوانان بود.
به همین منظور، خانواده‌های شرکت‌کننده به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه زمان استفاده از رسانه‌های دیجیتال را به سه ساعت در هفته کاهش داد و گروه دیگر به روال عادی خود ادامه داد. برای اطمینان از اجرای دقیق برنامه، اعضای گروه اول، گوشی‌ها و تبلت‌های خود را تحویل دادند. محققان تغییرات رفتاری را با استفاده از پرسشنامه‌ی سنجش نقاط قوت و ضعف کودک گودمن ارزیابی کردند.
**یافته‌های کلیدی مطالعه اول**
نتایج به دست آمده کاملاً روشن بود. کودکانی که زمان استفاده از نمایشگرها را کاهش داده بودند، بهبود قابل توجهی در سلامت روان خود تجربه کردند. این بهبود شامل موارد زیر بود:
* **کاهش مشکلات عاطفی:** کاهش علائم درونی مانند ناراحتی عاطفی و مشکلات با همسالان.
* **بهبود تعاملات اجتماعی:** افزایش چشمگیر رفتارهای اجتماعی مثبت مانند مهربانی و همکاری.
* **بهبود رفتار کلی:** کاهش مشکلات رفتاری در مقایسه با گروه کنترل.
**فواید کاهش زمان استفاده از نمایشگرها**
این پژوهش نشان می‌دهد که مواجهه بیش از حد با نمایشگرها می‌تواند استرس را افزایش دهد، کیفیت خواب را کاهش دهد و فرصت‌های تعامل رو در رو را محدود سازد. دور شدن از نمایشگرها به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا ارتباطات قوی‌تری با خانواده برقرار کنند، در فعالیت‌های غیر دیجیتالی شرکت کنند و احساسات خود را بهتر کنترل نمایند.
**راهکارهایی برای والدین**
والدینی که قصد کاهش زمان استفاده‌ی فرزندان خود از نمایشگرها را دارند، می‌توانند گام‌های ساده اما مؤثری بردارند:
* **تعیین محدودیت‌های واضح:** به تدریج زمان استفاده از نمایشگرها را کاهش دهید و قوانین مشخصی مانند عدم استفاده از دستگاه‌های دیجیتال در هنگام غذا خوردن یا قبل از خواب تعیین کنید.
* **تشویق به فعالیت‌های غیر دیجیتال:** بازی در فضای باز، سرگرمی‌های خانوادگی و فعالیت‌های گروهی را جایگزین سرگرمی‌های دیجیتالی کنید.
* **الگو بودن والدین:** به کودکان خود نشان دهید که چگونه زمان استفاده از نمایشگرها را به طور متعادل تنظیم کنید.
این تحقیق نشان داد که حتی کاهش کوتاه‌مدت زمان استفاده از نمایشگرها نیز می‌تواند تأثیر شگرفی بر سلامت روان کودکان داشته باشد. از بهبود ثبات عاطفی تا ارتقاء مهارت‌های اجتماعی، همگی گامی به سوی خانواده‌ای سالم‌تر و شادتر است. اگرچه تحقیقات بیشتری برای درک اثرات طولانی‌مدت این تغییرات لازم است، اما یافته‌ها به والدین یک راهکار ساده و مؤثر برای حمایت از رفاه فرزندانشان ارائه می‌دهد. به یاد داشته باشید، عادات سالم از خانه آغاز می‌شود و گاهی اوقات، این کار به سادگی کنار گذاشتن نمایشگرهاست.
**خلاصه‌ی مطالعه اول:**
مطالعه‌ای در جنوب دانمارک نشان داد که کاهش زمان استفاده از نمایشگرها در کودکان و نوجوانان به بهبود سلامت روان، تعاملات اجتماعی و کاهش مشکلات رفتاری منجر می‌شود. کاهش سه ساعت در هفته از زمان استفاده از نمایشگرها، مشکلات عاطفی را کاهش داده، رفتارهای اجتماعی مثبت را افزایش داده و بهبود کلی در رفتار کودکان و نوجوانان ایجاد می‌کند. والدین می‌توانند با تعیین محدودیت‌های مشخص، تشویق به فعالیت‌های غیر دیجیتال و الگو بودن خود در کاهش استفاده از نمایشگرها، این تغییرات را در خانه‌ی خود ایجاد کنند.
**مطالعه دوم: اثرات منفی استفاده‌ی بیش از حد از نمایشگرها بر خواب و رفتار کودکان پیش‌دبستانی**
پژوهشی جدید هشدار می‌دهد که استفاده‌ی زیاد از نمایشگرهای دیجیتال می‌تواند خواب کودکان پیش‌دبستانی را مختل کرده و باعث بی‌قراری آنها شود. خواب نامناسب می‌تواند مشکلات توجه، بیش‌فعالی و بی‌قراری را تشدید کند و کودکان را در یک چرخه‌ی معیوب قرار دهد که در آن، استفاده از نمایشگرها و خواب نامناسب به یکدیگر دامن می‌زنند. این یافته‌ها در نشریه‌ی Early Child Development and Care منتشر شده است.
دکتر Bowen Xiao، متخصص عملکرد اجتماعی-عاطفی کودکان، بیان می‌کند که افزایش استفاده از نمایشگرها و اختلالات خواب به طور متقابل یکدیگر را تشدید می‌کنند و خطر بروز مشکلات نقص توجه و بیش‌فعالی، اضطراب و افسردگی را افزایش می‌دهند.
در این مطالعه، محققان از مادران 571 کودک پیش‌دبستانی در شانگهای پرسش‌نامه‌ای را دریافت کردند. مادران زمان استفاده‌ی فرزندان خود از تلویزیون، گوشی هوشمند، کامپیوتر و دیگر دستگاه‌های دارای نمایشگر را گزارش کردند و به سوالاتی در مورد مشکلات رفتاری و کیفیت خواب فرزندان خود پاسخ دادند.
دکتر Yan Li، متخصص آموزش پیش‌دبستانی، می‌گوید که استفاده‌ی طولانی‌مدت از نمایشگرها می‌تواند مغز کودکان پیش‌دبستانی را در حالت برانگیخته نگه دارد که منجر به کاهش کیفیت و مدت زمان خواب می‌شود. محققان به این نکته اشاره می‌کنند که تحقیقات قبلی نشان داده‌اند که استفاده‌ی زیاد از نمایشگرها می‌تواند به بیش‌فعالی و مشکلات عاطفی در کودکان منجر شود و این مطالعه نشان می‌دهد که استفاده از نمایشگرها ممکن است دلیل بروز این مشکلات باشد.
دکتر Shujin Zhou، نویسنده‌ی اصلی مطالعه، می‌گوید که خواب نامناسب ممکن است به دلیل تاخیر در زمان خواب به علت تماشای نمایشگر و اختلال در الگوی خواب به دلیل تحریک بیش از حد و تابش نور آبی باشد. استفاده از نمایشگرها همچنین ممکن است زمانی را که می‌توانست صرف خواب شود را جابجا کرده و سطح برانگیختگی فیزیولوژیکی و روانشناختی را افزایش دهد که منجر به مشکلات در خوابیدن می‌شود.
این نتایج می‌تواند به درمان‌های آینده برای بیش‌فعالی و مشکلات خلقی در کودکان کمک کند. دکتر Zhou می‌گوید که کنترل استفاده از نمایشگرها در کودکان پیش‌دبستانی می‌تواند به کاهش مشکلات رفتاری و بهبود کیفیت خواب کمک کند و مداخلات خواب می‌تواند در کاهش تأثیرات منفی زمان نمایشگر بر مشکلات رفتاری مؤثر باشد.
**خلاصه‌ی مطالعه دوم:**
مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که استفاده‌ی طولانی‌مدت از نمایشگرها می‌تواند خواب کودکان پیش‌دبستانی را مختل کرده و مشکلاتی مانند بیش‌فعالی، اضطراب و افسردگی را تشدید کند. استفاده بیشتر از نمایشگرها باعث برانگیختگی مغز کودک، کاهش کیفیت خواب و افزایش مشکلات رفتاری می‌شود. تاخیر در زمان خواب به دلیل استفاده از نمایشگر و تابش نور آبی می‌تواند باعث اختلال در الگوی خواب شود. کنترل زمان استفاده از نمایشگرها و مداخلات خواب می‌تواند به کاهش مشکلات رفتاری و بهبود کیفیت خواب کمک کند.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتا کریمی