ام‌اس؛ بیماری جوانان با ۱۰ نشانه خاموش
مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس) بیماری خودایمنی مزمنی است که سیستم عصبی مرکزی را هدف می‌گیرد؛ شناسایی زودهنگام این بیماری با توجه به «۱۰ نشانه خاموش» می‌تواند مسیر درمان و کیفیت زندگی را به‌طور چشمگیری تغییر دهد.
ام‌اس چیست
ام‌اس بیماری‌ای است که در آن سیستم ایمنی به غلاف میلین عصبی حمله می‌کند؛ این آسیب باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی بین مغز، نخاع و سایر بخش‌های بدن می‌شود. ام‌اس اغلب در سنین ۲۰ تا ۴۰ سال بروز می‌کند و در زنان شایع‌تر است. علت دقیق بیماری ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است و تشخیص زودهنگام اهمیت بالایی دارد.
اختلال بینایی گذرا
یکی از نخستین نشانه‌های ام‌اس تاری دید یک‌طرفه یا درد هنگام حرکت چشم است که ممکن است بیمار آن را به خشکی چشم یا خستگی نسبت دهد.
گزگز و بی‌حسی‌های پراکنده
حس سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در دست یا پا که بدون دلیل آشکار تکرار می‌شود می‌تواند اشاره‌ای به ضایعات میلینی باشد.
خستگی شدید و غیرعادی
خستگی‌ای که با استراحت معمولی برطرف نمی‌شود و عملکرد روزمره را مختل می‌کند از علایم هشداردهنده ام‌اس است.
اختلال تعادل و هماهنگی
لرزش، سرگیجه یا دشواری در حفظ تعادل هنگام راه‌رفتن که به‌تدریج یا به‌صورت حمله‌ای ظاهر می‌شود.
ضعف عضلانی یا بدشکلی راه رفتن
ضعف در یک یا چند اندام که به‌ویژه در هنگام بالا رفتن از پله یا ایستادن طولانی مشهود است.
اختلال حافظه و تمرکز
کاهش توانایی تمرکز، فراموشی کوتاه‌مدت یا کندی در پردازش اطلاعات که بیماران و اطرافیان ممکن است آن را کم‌اهمیت بدانند.
دردهای نامشخص و مزمن
دردهای منتشر یا مداوم که منشأ عصبی دارند و با روش‌های معمول بهبود نیابند.
مشکلات گفتاری و بلع
کندی یا تغییر در گفتار، سختی در بلع یا حس گیر کردن غذا که باید جدی گرفته شود.
اختلالات جنسی و عملکرد مثانه
تغییر در میل یا عملکرد جنسی و مشکلات ادراری مانند تکرر یا احتباس ادراری می‌تواند علامت درگیری نخاع باشد.
تغییرات خلقی و خواب
افزایش اضطراب، افسردگی یا بی‌خوابی که همراه با سایر علائم شایع‌تر می‌شود.
تشخیص و اهمیت پیگیری به‌موقع
تشخیص ام‌اس بر پایه شرح حال، معاینه عصبی، تصویربرداری MRI و در موارد لازم آزمایش مایع مغزی-نخاعی انجام می‌شود. هر یک از نشانه‌های فوق به‌خصوص وقتی چندتایی همراه هم دیده شوند نیازمند ارجاع سریع به نورولوژیست و انجام ارزیابی‌های تکمیلی است.
درمان، مدیریت و نقش توانبخشی
اگرچه درمان قطعی برای ام‌اس وجود ندارد، داروهای تعدیل‌کننده بیماری، کورتیکواستروئیدها در فازهای حمله و داروهای بیولوژیک جدید می‌توانند پیشرفت بیماری را کند کنند. توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی کیفیت زندگی را بهبود می‌دهد و از ناتوانی پیشگیری می‌کند.
نقش سبک زندگی و تغذیه در کنترل ام‌اس
رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات، حفظ وزن سالم، ورزش متناسب و ترک سیگار به کنترل علائم و کاهش سرعت پیشرفت بیماری کمک می‌کند. بررسی سطح ویتامین D و اصلاح آن در صورت نیاز نیز از توصیه‌های معمول است.
پیشگیری نسبی و مراقبت عمومی
اگر چه پیشگیری صددرصدی از ام‌اس ممکن نیست، اقداماتی مانند ترک سیگار، فعالیت بدنی منظم، مدیریت وزن و کنترل سطوح ویتامین D می‌تواند خطر یا شدت بیماری را کاهش دهد.
جمع‌بندی
آگاهی از «ام‌اس» و شناخت ۱۰ نشانه خاموش می‌تواند به تشخیص زودهنگام و آغاز درمان‌های موثر منجر شود. در مواجهه با هر کدام از این علایم، مراجعه سریع به متخصص مغز و اعصاب و انجام ارزیابی‌های لازم، کلید حفظ عملکرد عصبی و کیفیت زندگی است.
مجله زیبایی و سلامت دکتر آناهیتاکریمی
About the Author
