مهری سهرابی، پژوهشگر ایرانی، با ارائه طرحی نوآورانه تحت عنوان «بررسی رفتار استئوجنیک خمیرهای تزریق‌پذیر بر پایه شیشه‌های زیست‌فعال حاوی کوئرستین»، موفق به بهبود قابل توجه بافت استخوانی شده است. این دستاورد، امیدهای تازه‌ای را در زمینه درمان آسیب‌های استخوانی پیشرفته ایجاد کرده است.
سهرابی، دانش‌آموخته دکتری تخصصی مهندسی مواد از دانشگاه علم و صنعت، در خصوص این طرح توضیح داد: «استخوان، بافتی است که بیشترین تحقیقات در زمینه بازسازی را به خود اختصاص داده است. علی‌رغم توانایی ذاتی استخوان در ترمیم خود، آسیب‌های متعدد می‌توانند روند پیچیده تشکیل و بازسازی آن را مختل کنند. مهندسی بافت استخوان، با هدف تقلید از ماتریس خارج سلولی و مسیرهای بیوشیمیایی، به دنبال دستیابی به بازسازی موفقیت‌آمیز است. در این راستا، استفاده از عوامل خارجی برای تعدیل فرآیندهای بیولوژیکی، همواره مورد توجه بوده است.»
این پژوهشگر با اشاره به چالش‌های روش‌های پیشین در درمان نقیصه‌های استخوانی، گفت: «تاکنون از مواد و اشکال مختلفی مانند بلوک‌های متراکم یا متخلخل، گرانول و خمیرهای شکل‌پذیر استفاده شده است. اما هر کدام از این مواد، با مشکلاتی نظیر ماشین‌کاری دشوار یا مهاجرت به بافت‌های مجاور همراه بوده‌اند.»
وی در ادامه به مزایای خمیرهای تزریق‌پذیر اشاره کرد و افزود: «خمیرهای تزریق‌پذیر، این مشکلات را مرتفع کرده و در کنترل رهایش دارو و انتقال آن نیز کاربرد دارند. خمیرهای شیشه زیست‌فعال، به دلیل خواص جریان‌یابی و تزریق‌پذیری، در جراحی‌های غیرباز و نواحی با نقیصه‌های استخوانی پیچیده، بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند.»
سهرابی با تأکید بر اهمیت مواد زیست‌فعال در ترمیم بافت استخوان، توضیح داد: «موادی مانند هیدروکسی‌آپاتیت و شیشه‌های زیست‌فعال، به دلیل قابلیت هدایت استخوان‌سازی، عدم سمیت و حساسیت‌زایی، و توانایی ایجاد پیوند شیمیایی با بافت‌های اطراف، به طور گسترده‌ای در ترمیم نقص‌های استخوانی و دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.»
این پژوهشگر، هیدروژل‌ها را یکی از پیشرفت‌های مهم در این حوزه دانست و اظهار داشت: «هیدروژل‌ها، به دلیل شباهت ساختاری به ماتریکس خارج سلولی، روش‌های پردازش متنوع، و قابلیت استفاده به عنوان داربست در سیستم‌های رهایش دارو و ترمیم بافت، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. هیدروژل‌های تزریقی، با حداقل تهاجم و هزینه کم، می‌توانند داربست‌های مناسبی برای کپسوله کردن، انتقال دارو، ترمیم بافت و عمل جراحی ترمیمی باشند.»
با این حال، وی به لزوم زیست‌سازگاری، ثبات بیولوژیکی و عدم سمیت هیدروژل‌های تزریقی اشاره کرد و افزود: «در میان پلیمرهای طبیعی، هیالورونیک اسید، سدیم آلژینات و مشتقات آن‌ها، به دلیل خواص زیست‌سازگاری، زیست تخریب‌پذیری، چسبندگی زیستی و عدم سمیت، به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته‌اند.»
سهرابی، نوآوری اصلی طرح خود را در استفاده از کوئرستین در ترکیب خمیرهای تزریق‌پذیر عنوان کرد و گفت: «تاکنون، استفاده از کوئرستین در این زمینه مورد بررسی قرار نگرفته بود. این ماده، با ایجاد هدایت استخوان‌سازی، به تشکیل بافت استخوان در محل نقیصه و تسریع فرآیند ترمیم کمک می‌کند. استفاده از کوئرستین به عنوان عامل بهبوددهنده تراکم استخوان به صورت خوراکی مورد تایید قرار گرفته است و در داربست‌ها و میکرواسفرهای پلیمری نیز مورد بررسی قرار گرفته است.»
وی در پایان تصریح کرد: «در مورد خمیرهای تزریق‌پذیر، اثرات کوئرستین بر خواص دیگر نظیر تزریق‌پذیری و واش آوت نامشخص بود که در این پژوهش، به این سوالات پاسخ داده شد.»
این پژوهش، گامی مهم در جهت توسعه روش‌های نوین ترمیم بافت استخوان محسوب می‌شود و می‌تواند منجر به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به آسیب‌های استخوانی شود.
مجله زیبایی و سلامت دکتر اناهیتا کریمی